Καλαμάτα

Πόλη (υψόμ. 20 μ., 49.154 κάτ.), πρωτεύουσα του νομού Μεσσηνίας και έδρα του ομώνυμου δήμου. Χτισμένη στον μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, αποτελεί το σημαντικότερο λιμάνι της νότιας Πελοποννήσου, από το οποίο εξάγονται κυρίως ελαιόλαδο, ελιές, σταφίδες, σύκα κ.ά., καθώς και αξιόλογο βιομηχανικό κέντρο. Εκτός από τις βιομηχανίες που επεξεργάζονται τα γεωργικά προϊόντα της περιοχής, στην Κ. υπάρχουν και σημαντικές βιομηχανικές μονάδες παραγωγής αλεύρων, τσιγάρων, υφαντικών ειδών κ.ά. Πόλη με εμπορική, τραπεζική και βιομηχανική παράδοση, η Κ. εξακολουθεί να θεωρείται το μεγαλύτερο κέντρο της νοτιοδυτικής Πελοποννήσου. Σημαντική συμβολή στην πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης έδωσε το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού που πραγματοποιείται κάθε καλοκαίρι, καθώς και το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που πραγματοποιείται κάθε Σεπτέμβριο. Ιστορία. Στην αρχαιότητα με την ονομασία Καλάμαι υπήρχε μεγάλο χωριό, η θέση του οποίου παραμένει άγνωστη· το πιθανότερο είναι ότι βρισκόταν κοντά στο χωριό Γιάνιτσα, Α της K., από το οποίο μάλιστα έχουν έλθει στο φως ευρήματα μυκηναϊκών και ιστορικών χρόνων. Το 217 π.Χ. αναφέρεται ότι σπαρτιατικός στρατός κατέλαβε με προδοσία το μεγάλο χωριό Καλάμαι. Κατά τη φραγκοκρατία η Κ. ήταν έδρα μίας από τις δώδεκα βαρονίες της Πελοποννήσου και παραχωρήθηκε ως τιμάριο στον Γοδεφρείδο Βιλεαρδουίνο, ο οποίος την οχύρωσε με τα τείχη του φρουρίου που σώζονται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση. Αργότερα η Κ. άλλαξε πολλούς ηγεμόνες, μέχρις ότου οι Τούρκοι κατέλαβαν ολόκληρη την Πελοπόννησο, το 1459. Στον Ενετοτουρκικό πόλεμο η Κ. έγινε το κέντρο των πολεμικών συγκρούσεων με το επισκευασμένο από τους Βενετούς στρατηγικό κάστρο της. Το 1715 μετά την ήττα της Βενετίας την κυρίευσαν οι Τούρκοι, οι οποίοι της παραχώρησαν μερικά προνόμια ελευθερίας. Στην επανάσταση του 1769 με την υποκίνηση της Αικατερίνης B’ η Κ. πρωτοστάτησε με τον Παναγιώτη Μπενάκη, ο οποίος αναγκάστηκε μετά την αποτυχία του κινήματος να καταφύγει στον ρωσικό στόλο. Στην Ελληνική Επανάσταση ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που ελευθερώθηκε, στις 23 Μαρτίου 1821, από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Στην Κ. ιδρύθηκε η Μεσσηνιακή Γερουσία στις 28 Μαρτίου 1821 και εκεί εκδόθηκε η διακήρυξη για την Ελληνική Επανάσταση προς τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Στο αρχοντικό Μπενάκη στεγάζεται το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, που φιλοξενεί έργα κεραμικής όλων των εποχών, γλυπτά, ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκών χρόνων, εικόνες, λαϊκά κεντήματα και κειμήλια της Επανάστασης. Στην πόλη φιλοξενείται το μουσείο της μητρόπολης Μεσσηνίας, με εικόνες, εκκλησιαστικά σκεύη κ.ά., καθώς και το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, με αντικείμενα λαϊκής τέχνης, όπλα και πίνακες με θέματα από την Επανάσταση του 1821. Σώζονται επίσης τα μοναστήρια του Προφήτη Ηλία, της Βελανιδιάς και των Καλογραιών και ο ναός των Αγίων Αποστόλων, του οποίου ο αρχικός ναός του 11ου ή 12ου αι. ενσωματώθηκε ως ιερό στον νέο ναό που χτίστηκε κατά την τουρκοκρατία. Το 1986 η Κ. δοκιμάστηκε από καταστροφικό σεισμό και ανοικοδομήθηκε βάσει νέου σχεδίου πόλεως. «Το λιμάνι της Καλαμάτας στις αρχές του αιώνα μας», έργο του Κ. Παρθένη, ιμπρεσιονιστικής τεχνοτροπίας (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα). Ο σεισμός των 6,2 της κλίμακας Ρίχτερ, που έπληξε την Καλαμάτα στις 13 Σεπτεμβρίου 1986, προκάλεσε πολλές καταστροφές στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»). Η μία από τις δύο πολυκατοικίες που κατέρρευσαν στον μεγάλο σεισμό της Καλαμάτας (13 Σεπτεμβρίου 1986), παρασύροντας στον θάνατο πολλούς ενοίκους της (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»). Τμήμα του κάστρου της Καλαμάτας, το οποίο κατά τον Ενετοτουρκικό πόλεμο υπήρξε κέντρο πολεμικών συγκρούσεων.Τμήμα του κάστρου της Καλαμάτας, το οποίο κατά τον Ενετοτουρκικό πόλεμο υπήρξε κέντρο πολεμικών συγκρούσεων. Η πλατεία Αριστομένους στην Καλαμάτα. Γενική άποψη της Καλαμάτας, πρωτεύουσας του νομού Μεσσηνίας. Στιγμιότυπο από το 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, το οποίο πραγαματοποιείται κάθε χρόνο στην Καλαμάτα. Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας συμβάλει στη πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης (φωτ. ΑΠΕ).